हाट बजार वा हाट ग्रामीण क्षेत्रको बजारको एक रूप हो। हाटबजार सामान्यतया खुला चौर वा खुला सडकमा हुने गर्दछ। नेपाल, भारत, बङ्गलादेश लगायतका देशमा हाटबजारको प्रचलन रहेको छ। हाट बजारमा निश्चित दिन बजार लाग्ने गर्दछ जहाँ स्थानीय मानिसहरू सामानको किनबेच गर्ने गर्दछन्

नेपालका पूर्वी जिल्लाहरूमा हाटबजारको व्यापकता रहेको पाइन्छ। नेपालकै औद्योगिक शहर विराटनगरमा पनि प्रत्येक बारको अनुसार तत् तत् निश्चित स्थानमा हप्ताका बारहरूको नाममा यस्ता हाट लाग्ने गर्दछन्। पूर्वी नेपालका आइतबारे, सोमबारे, मंगलबारे, बुधबारे, विहीबारे, शुक्रबारे, शनिबारे, वा शनिश्चरे आदि बजारका ठाँऊका नामहरू साप्ताहिक हाटको नामबाट रहेका हुन्। त्यसैगरी नवमीडाँडा, पञ्चमी, सप्तमी पनि पाक्षिक हाटबाट रहेका नामहरू हुन्।

हाट बजारका विशेषताहरू:

1. स्थानीय उत्पादनको बिक्री: हाट बजारमा प्रायः स्थानीय उत्पादनहरू जस्तै तरकारी, फलफूल, माछा, मासु, हस्तकलाका सामग्रीहरू आदिको बिक्री हुन्छ।
2. समय निश्चितता: हाट बजार निश्चित दिनहरूमा लाग्ने गर्दछ, जसले गर्दा मानिसहरूलाई बजारमा जानको लागि पूर्व जानकारी हुन्छ।
3. सामाजिक अन्तरक्रिया: हाट बजार स्थानीय समुदायका मानिसहरूबीच सामाजिक अन्तरक्रियाको एउटा महत्वपूर्ण थलो हो, जहाँ उनीहरूले एकअर्कासँग भेटघाट र कुराकानी गर्न सक्छन्।
4. कम मूल्य: हाट बजारमा सामानहरू प्रायः थोकमा किनबेच गरिने भएकाले मूल्य पनि तुलनात्मक रूपमा कम हुने गर्दछ।

वर्तमान स्थिति र चुनौतिहरू

हालको समयमा हाट बजारहरूले धेरै चुनौतीहरू सामना गरिरहेका छन्। आधुनिक सुपरमार्केटहरूको आगमन, परिवहन र भण्डारणको समस्याहरू, र नयाँ पीढीको हाट बजारप्रतिको कम चासो जस्ता समस्याहरूले हाट बजारहरूको परम्परागत महत्वलाई असर गरिरहेको छ। तथापि, स्थानीय संस्कृति र परम्परालाई जोगाउन हाट बजारहरूको संरक्षण र प्रवर्द्धन आवश्यक छ।

यसरी, हाट बजारहरूले ग्रामीण क्षेत्रमा मात्र नभई समग्र सामाजिक र आर्थिक विकासमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याइरहेका छन्।